نقش بهشت در فرش ماشینی

خانه های امروزی رقابت بی نظری در استفاده از لوازم مختلف و منحصر به فرد در دکوراسیون دارند و کاربر هر منزل سعی در منحصر به فرد کردن محیط زندگی خود و گاها شبیه سازی منازل دیگران دارد. در این بین شناخت این لوازم از اهمیت بالایی برخوردار است که با کاربرد ها و تاریخچه ی آنها آشنا باشیم. دنیای فرش ماشینی دنیای بی انتهایی است که مارا در میان تنوع وسیعی از رنگ ها و طرح ها غرق میکند .فرش های اصیل ایرانی همواره نقوش پرمعنا و نماد های باستانی را با خود به همراه دارند و مانند یک اثر زینتی و هنری مفاهیم بسیاری را در خود جای میدهند که برای استفاده کننده از اهمیت بالایی برخوردار است.  در اینجا قصد داریم درباره ی یکی از زیباترین نقوش فرش ایرانی یعنی طرح بهشت یا طرح پردیس صحبت کنیم.
 
میان طرح زیبای باغ در فرش ایرانی با باورهای ایرانیان و طرح کلی قالی با ساختار هویت باغ ایرانی هماهنگی وجود دارد. قدم زدن در یک باغ ، حال و هوای فرد را تغییر می دهد و احساس شادی و آرامش را به وی منتقل میکند. حال تصور کنید که چگونه قدم گذاشتن به یک باغ کوچک هر روز در فضای خانه این احساس را تقویت می کند. این دقیقاً هدف طراحی فرشهای ایرانی است. در بسیاری از سوابق غربی ذکر شده است که ایرانیان در باغ ها ، بهشت ها و امثال اینها که بر روی تار و پشم گره زده می شوند قدم می زنند. بهشت ایران دارای هفت دیوار برای جلوگیری از ورود شیاطین بود ، الگویی که در نقشه باغهای فارسی نیز مشاهده شده است. شکل کلی فرش ایرانی مربع یا مستطیل است ، برای یادآوری چهار عنصر کلاسیک ، چهار جهت اصلی و الگوی باغها. وقتی این دایره به طرح فرش پیوست ، به یک معبد شبیه شده است و هر چیز مقدس را درون آن نگه می دارد. در زبان هندسه ی اسلامی  دایره ای که در مرکز منطقه مستطیل قرار گرفته است ، یکپارچگی وجود است. هنر اسلامی دنبال این بود که زمین را به آسمان ببرد و آسمان را به زمین بیاورد و این در فرش ایرانی کاملا قابل مشاهده است.
گلزار یا فردوس نام یکی از مشهورترین طرح های فرش ایران تا دوره صفویه بود که دقیقاً الگوی ایرانی بهشت بود. با کمک خاندان صفوی قالی بافی هند به طور مؤثر توسعه یافت. از آن زمان تاکنون فرش هندوستان تا حد زیادی تحت تأثیر فرش ایرانی بوده و تنها برخی از عناصر بومی مانند فیل در نقوش ایرانی قرار گرفته است. اما تأثیر طرح بهشت یا پردیس ایرانی فقط به هند محدود نمی شود. این تصویر به دنیای یهودیان سفر کرده است ، زیرا قدیمی ترین منابع تاریخ در مورد آن از یهودیان آمده است.چنین بهشتی با چنین توصیفی در اصل ایرانی است که تصویر آن در اوستا شرح داده شده است ، مجموعه اولیه متون دینی زرتشت و جم ، محبوب ترین پادشاه اسطوره های فارسی ، برای اولین بار این بهشت را ساخته است. این باغها  که نخستین بار در دوران سلطنت کوروش در قرن ششم پیش از میلاد رواج یافت ، پر از گل ، درخت ، حیوان و آب روان بود. کوروش بزرگ نیز به عنوان "باغبان خوب" ایران نیز یاد می شود. باغ ها قرن ها مکان اجتماعات موسیقی و قرائت شعر بودند.عنصر آب درباغ ایرانی نیز جایگاه ویژه ای دارد وآب همواره پادزهر کویر و زندگی لازم و منبع بسیاری از باغها بوده است. در حقیقت ، باغ ها را بدون آب نمی توان تصور کرد.
 
قالیچه ی محرابی چهار باغ در موزه ی آستان قدس رضوی باغی پر از درخت با گل های رنگارنگ و پرندگان گوناگون است. این باغ بوسیله ی دو جوی آب باغ را به چهار قسمت تقسیم میکند. جوی ها در محل تقاطع خود حوض ترنج هشت پری را تشکیل میدهند که مجموعا سیزده ماهی در آن شناور هستند و در پیشانی محراب عبارت سبحان ربّی الاعلی و بحمده  بافته شده است. نمونه ی طرح این فرش در تاریخ فرش بافی ایرانی بیشمار یافت میشود. به طور کلی فرش ماشینی با طرح بهشت میتواند تصویرات گوناگونی در طرح باغ در بر بگیرد. معمولا از حیواناتی مانند پرندگانی چون اردک و .. و ماهی های در حوض استفاده میشود. در طرح بهشت از گل و گیاهان در هم تنیده و گل های زیبا استفاده میشود که رنگ های متنوعی را در بر میگیرد. این طرح از برترین نقوش تولید شده ی کارخانه ی فرش کاشان است که امروزه در میان مردم از محبوبیت بالایی برخوردار است. زمینه ی این طرح را رنگ های قرمز، کرم و طلایی و گاها سبز در تشکیل میدهد. امروزه از گونه ی فرش ماشینی طرح باغ یا پردیس در دکوراسیون های مدرن وکلاسیک در رنگ های تطبیقی با محیط منزل استفاده میشود.
نویسنده : یاسمن طهماسبی